
دکتر روحانی: بهرهمندی از ظرفیتهای شگرف هوش مصنوعی، نیازمند تحقق اکوسیستم مناسب آن است
دکتر روحانی، مدیرعامل هلدینگ فنآوری و نوآوری صاد، در نشست تخصصی «هوش مصنوعی، امنیت، پولشویی و کشف خطا» که در حاشیهی دهمین دورهی نمایشگاههای تراکنش ایران برگزار شد، تاکید کرد که از نظر اکوسیستمی هنوز کشور ما به جایگاه قابل قبولی برای توسعهی تکنولوژی هوش مصنوعی دست نیافته اما حرکتهای خوبی در بخشهای مختلف از جمله از سوی بانکها و هلدینگهای فناوری مثل هلدینگ صاد صورت گرفته است. به گفتهی وی، استقبال جامعهی جوان ایران از خدمات بانکداری دیجیتال، یکی از مهمترین مشوقهای رشد این صنعت و رشد فناوریهایی مثل هوش مصنوعی و کلان دادهها است.
به گزارش پایگاه خبری نت صاد، دکتر روحانی در ابتدای سخنانش در این نشست گفت: «در ارتباط با هوش مصنوعی با دو سوال مهم مواجه هستیم. اول اینکه هوش مصنوعی چیست و دوم اینکه هوش مصنوعی تکنولوژی است یا ابزار؟ در توصیف هوش مصنوعی با تعاریف متفاوتی مواجه میشویم اما اگر بخواهیم ساده و کاربردی آن را ارایه کنیم، میتوانیم بگوییم که هوش مصنوعی در واقع پدیدهای است که قادر به انجام وظایفی است که معمولاً نیاز به هوش انسانی دارند، مثل یادگیری، استدلال، حل مساله، درک زبان طبیعی و تصمیمگیری. در تعریف مدرن هوش مصنوعی گفته میشود که این پدیده شامل سیستمها و الگوهایی است که توانایی یادگیری از دادهها، تعامل با محیط و پیشبینی اطلاعات جدید را دارند.»
مدیرعامل هلدینگ صاد افزود: «قطعاً برای راهاندازی هوش مصنوعی در هر کشور و سازمانی ما نیازمند سختافزارهای پیشرفته و متعدد هستیم اما باید بدانیم که هوش مصنوعی سختافزار نیست و در واقع نرمافزار یا الگوهای پیچیده و هوشمندی است که قادرند مثل انسان و حتی بهتر از انسان، فکر کنند، تحلیل کنند، دادهها را بررسی نمایند و تصمیم بگیرند.»
وی در ادامه با اشاره به تحولات شگرفی که از نظر فناوری و تکنولوژی در زندگی انسان به وجود آمده گفت: «تحولات فناورانهی قرن جدید، در تمام حوزهها از جمله سیستمهای مالی و امنیتی زندگی انسان را دگرگون ساخته است. این دستاوردها اگرچه مزایا و امکانات بسیاری را به وجود آوردهاند، در عین حال، به واسطهی ظهور آنها، ما شاهد بروز گستردهی مشکلات و چالشهایی مثل پولشویی، نقض امنیت سایبری و انواع تقلبها هم هستیم. در نتیجه مقابله با این موارد و کشف خطاهای سیستمی بیش از هر زمانی دیگری احساس میشود. در این میان، هوش مصنوعی یکی از بنیادیترین فناوریهای تحولآفرین است که توانسته با ارایه راهکارهای خودکار و پیشرفته، تغییراتی بنیادین را در حوزهی شناسایی تهدیدها و تقویت زیرساختهای امنیتی ایجاد کند.»
دکتر روحانی در توصیف چگونگی عملکرد هوش مصنوعی گفت: «هوش مصنوعی از دو منظر عملیاتی و راهبردی در حوزههای مذکور نقش آفرینی میکند. از منظر عملیاتی، این فناوری امکان پردازش و تحلیل حجم انبوهی از دادهها را با سرعت و دقتی فراتر از انسان فراهم میآورد که این به معنای شناسایی سریع تهدیدات و کاهش خطاهای انسانی است. از منظر راهبردی نیز قابلیت یادگیری عمیق و تطبیق هوش مصنوعی، امکان ارایهی پاسخهای پویا و مبتنی بر داده را در برابر تهدیدات متغیر فراهم میآورد.»
این کارشناس اضافه کرد: «علاوه بر حوزهی امنیت اطلاعات، هوش مصنوعی در حوزهی امنیت سایبری هم به شدت کارساز است. هوش تهدید سایبری یا CTI شامل اطلاعاتی است که از طیف وسیعی از منابع در حوزه حملات فعلی یا احتمالی علیه یک سازمان جمع آوری میشود. این اطلاعات تجزیه و تحلیل و ساماندهی میشوند و سپس برای به حداقل رساندن خطرات مورد استفاده قرار میگیرند. این اطلاعات عمیق و البته الگوریتمهای پیچیده و یادگیری ماشینی هوش مصنوعی، سازمانها را قادر میسازد به موقع تهدیدات امنیتی و حملات سایبری را شناسایی و با آنها مقابله کنند. این سیستمها حتی قادرند الگوهای غیرعادی را نیز به سرعت شناسایی کرده و نسبت به آنها واکنش نشان دهند.»
به گفتهی او، مهمترین کاربردهای هوش مصنوعی در امنیت سایبری عبارتند از «سیستمهای شناسایی نفوذ» که قادر به شناسایی فعالیتهای غیر عادی و مقابله با نفوذ مهاجمان هستند، «مدیریت پویا و هوشمند رمزنگاری» که امنیت دادهها را از طریق بهینهسازی فرایند رمزنگاری و مدیریت کلیدها تضمین میکنند و «شناسایی بدافزارها و حملات پیچیده» که با تحلیل الگوهای رفتاری، تهدیدات ناشناخته را با دقت بالا تشخیص میدهند.
دکتر روحانی به کارکردهای دیگر هوش مصنوعی نیز اشاره کرد و گفت: «در کنار مزایای مذکور، هوش مصنوعی میتواند در زمینه مقابله با پولشویی که یکی از بزرگترین چالشهای اقتصادی و اجتماعی است نیز به ما کمک کند. هوش مصنوعی میتواند با تحلیل دادههای مالی و شناسایی الگوهای مشکوک به کشف و پیشگیری از این پدیده کمک نماید. این مهم نیز از طریق بررسی تراکنشها و شناسایی رفتارهای معمول محقق میشود و به جلوگیری از جرایم مالی کمک میکند.»
وی افزود: «کشف تقلب نیز از دیگر کاربردهای مهم هوش مصنوعی در دنیای امروز است. تقلبهایی که میتوانند به اقتصاد کشورها آسیب جدی وارد کنند.»
مدیرعامل هلدینگ صاد، در پاسخ به سوال کارشناس دیگر این برنامه، آقای علی سیفی، معاون نرمافزار شرکت خدمات انفورماتیک، مبنی بر اینکه از صفر تا ۱۰۰، شما نمره پیشرفت کشورمان از نظر فناوری هوش مصنوعی را چه عددی تعیین میکنید، گفت: «واقعیت این است که در کشورهای پیشرفته، یک اکوسیستم مناسب برای بهکارگیری گستردهی هوش مصنوعی در حوزهی امنیت سایبری، امنیت اطلاعات، مبارزه با پولشویی و تقلب ایجاد شده است و بدین واسطه توانستهاند به دستاوردهای بسیار خوبی برسند. این اکوسیستم هم شامل سختافزار، نرمافزار و مغزافزار میشود و هم شامل مبحث و شرایط فرهنگی و محدودیتهای آن و حتی مباحث سیاسی. اینکه ما در کشورمان با مشکلاتی مثل ناترازی انرژی و کمبود برق مواجه هستیم و حتی صنایع زیرساختی مثل فولاد و سیمان نیز به همین واسطه دچار مشکلات شدهاند، چطور باید انتظار داشته باشیم که اکوسیستم مناسبی برای توسعهی هوش مصنوعی وجود داشته باشد؟ !»
دکتر روحانی افزود: «اگر تصور کنیم که فارغ از این اکوسیستم که نقش بسیار مهمی در رشد فناوری هوش مصنوعی در هر کشوری دارد، بانکها ما میتوانند در فضایی ایزوله، برای پیشرفت دادن هوش مصنوعی تلاش کنند و به دستاوردهای خوبی هم دست یابند، تصور درستی نیست. ما باید به صورت همهجانبه در راستای تحقق اکوسیستم مناسب تلاش کنیم. ما باید بدانیم که در کشورهای پیشرفته، حتی برای توسعهی هوش مصنوعی نیروگاههای مجزای انرژی ایجاد میشود.»
ایشان تصریح کرد: «پس اگر بخواهم صریح به سوال شما جواب دهم باید عرض کنم که ما در این بخش نمره قبولی نمیگیریم و در واقع نتوانستهایم اکوسیستم مناسب برای رشد هوش مصنوعی را ایجاد کنیم. اما در عین حال باید تاکید کنیم که حرکتها و گامهای موثر اولیهی بسیار خوبی در این راستا برداشته شده و میتوان انتظار داشت که در آینده شاهد رشد هوش مصنوعی در کشور باشیم. از جمله خود ما در هلدینگ صاد و در قالب مجموعه معظم بانک صادرات ایران حرکتهای خوبی را در این راستا از طریق چند شرکت زیر مجموعهی خود مثل شرکت الگوریتم انجام دادهایم و از نظر علمی، سختافزاری و البته مغزافزاری به دستاوردهای بسیار خوبی هم رسیدهایم.»
مدیرعامل هلدینگ صاد در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر مهمترین ظرفیتهای بانکداری دیجیتال در ایران گفت: «کشور ما به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و فناورانه دارای ظرفیتهای قابل توجهی برای توسعه بانکداری دیجیتال است که از جمله میتوان به جمعیت جوان پذیرای فناوری اشاره کرد. این ویژگی باعث شده بانکداری دیجیتال به سرعت در کشورمان رشد کند و جایگاه مناسبی را بیابد. پیشرفت زیرساختهای ارتباطی، توسعه اینترنت پرسرعت و فراگیری تلفنهای هوشمند و پوشش سراسری ارتباط نیز باعث دسترسی تقریباً همهی جامعهی ایران به خدمات بانکداری دیجیتال شده است. از سوی دیگر ما شاهد رشد فینتکها و استارتاپهای مالی هستیم که خدمات نوین و خلاقانهای را در زمینههایی مثل پرداخت، سرمایهگذاری و مدیریت مالی ارایه میدهند و ظرفیت بانکداری دیجیتال کشور را رشد دادهاند. البته برای توسعهی بیشتر نیازمند سرمایهگذاری بیشتر بانکها و تحقق فرایند تحول دیجیتال هستیم تا بتوانیم بهرهوری خود را در این حوزه بیشتر کنیم و به سمت خدمات شخصسازی شده به مشتریان حرکت نماییم. در این میان ظرفیت هوش مصنوعی و کلاندادهها میتواند خدمات بانکداری دیجیتال را متحول کند و باعث رضایت بیشتری مشتریان شود»
دکتر روحانی در توصیف مشکلات نیز گفت: «باید بپذیریم که مشکلاتی مثل تحریم و عدم امکان بکارگیری بیوقفه فناوریهای روز دنیا و ارتباطگیری همهجانبه و گستردهی مالی با خارج کشور مشکلات مختلفی را نیز برای ما ایجاد کرده است. اما واقعیت این است که استقبال و رویکرد بسیار خوب جامعهی جوان ما از خدمات بانکداری دیجیتال نقش مهمی در توسعهی سریع این حوزه داشته است. کما اینکه ما شاهد بودیم مردم به سرعت و در حجمی گسترده از خدمات بانکداری دیجیتال مثل همراه بانکها استقبال کردند و این استقبال انگیزه و اشتیاق بانکها و موسسات مالی برای توسعهی خدمات بانکداری دیجیتال را بهبود بخشید.»
به گفتهی دکتر روحانی، سرمایهگذاری در زیرساختهای فناورانه، تدوین مقررات حمایتی و به روزرسانی قوانین کشور، ایجاد اکوسیستم همکاری مناسب بین بانکها و فینتکها و فرهنگسازی و آموزی عمومی میتواند باعث بهرهبرداری گستردهتر کشور از ظرفیت بانکداری دیجیتال شود.