شرکت داده‌پردازی خوارزمی از قدیمی‌ترین اعضای خانواده‌ی هلدینگ صاد است که قدمت فعالیت آن همسان با قدمت بانکداری الکترونیکی و اینترنتی در ایران است. این شرکت که از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بالایی برخوردار است و مدیریت و توسعه‌ی بالغ بر ۱۰۰ نرم‌افزار بانکی را برای بانک صادرات ایران برعهده گرفته، در یکی دو سال گذشته با چالش‌هایی مثل کمبود نیروی انسانی متخصص مواجه شده است.
برای بررسی وضعیت و شرایط شرکت داده‌پردازی و آشنایی با برنامه‌ها و استراتژی‌هایی که مدیریت جدید برای غلبه بر چالش‌ها و بهبود شرایط شرکت داده‌پردازی مد نظر قرار داده، گفتگویی را با دکتر حسین قرایی، سرپرست جدید این شرکت انجام دادیم.
دکتر قرایی به رغم گذشت تنها دو هفته از صدور حکم سرپرستی‌اش، گزارشات دقیقی را درباره‌ی شرایط شرکت و برنامه‌ریزی‌های مطلوبی را در مسیر اعمال تحولات مثبت انجام داده بود و در این مصاحبه، با نگرش و رویکردی واقع‌بینانه از نقاط مثبت و منفی شرکت داده‌پردازی، مشکلات و چالش‌های آن و البته برنامه‌های خود برای شتاب‌بخشی مجدد به روند حرکتی این شرکت سخن گفت و تاکید کرد که با کمک هلدینگ صاد و حمایت بانک صادرات ایران، قصد دارد در کمترین زمان ممکن، عقب‌افتادگی‌های رخ داده را جبران کرده و با آموزش نیروهای فعلی و جذب نیروهای جدید به سمت اصلاح و توسعه‌ی نرم‌افزارهای فعلی اقدام کند.
او در این مصاحبه که شرح آن را در ادامه مطالعه می‌کنید، تاکید کرد که قصد دارد، سرمایه‌ی انسانی را که به دلیل کمبود نیروی انسانی به پاشنه آشیل شرکت داده‌پردازی تبدیل شده، با اصلاح ساختار و شرایط کاری و جذب نیروهای جدید و کاربلد، به نقطه قوت این شرکت تبدیل سازد تا داده‌پردازی بتواند نقش خود در مسیر ارتقای جایگاه بانک صادرات در حوزه‌ی بانکداری دیجیتال را به درستی ایفا کند.
شایان ذکر است که دکتر قرایی پیش از پذیرش سمت جدید، در کارنامه‌ی خود، رتبه‌ی دانشیاری، عضویت در هیات علمی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، ریاست گروه امنیت شبکه پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و مدیریت امنیت شبکه ملی اطلاعات کشور را نیز دارد.
تبیین اهمیت نیروی انسانی و آموزش در حوزه‌ی فناوری‌های مالی
باید بپذیریم که دنیا با شتابی خیره کننده به سمت بانکداری هوشمند و دیجیتال پیش می‌رود و در کشورهای دیگر مخصوصاً کشورهای پیشرفته، تحولات روزافزونی در حال رخ دادن است به طوری که امروزه ماهیت و شکل بسیاری از خدمات مالی تغییر کرده است. به صورت طبیعی صنعت بانکداری در کشور ما نیز در تلاش است تا به اصطلاح در لبه تکنولوژی حرکت کند و از روند تحولات فناورانه و تکنولوژیک عقب نماند. اما واقعیتی که نمی‌توان آن را انکار کرد این است که صنعت بانکداری در ایران به صورت کلی به دلایل مختلف مخصوصاً به دلیل عدم برخورداری کامل از نیروی انسانی متخصص عقب‌ماندگی‌های نسبی را تجربه کرده است و این شرایط تقریباً در تمامی بانک‌ها از جمله بانک صادرات ایران به چشم می‌خورد.
به دیگر سخن ما هنوز نتوانسته‌ایم همپای شتاب و سرعتی که پیشرفت فناوری از خود بروز داده، در زمینه پرورش و تربیت نیروی انسانی گام برداریم. بنابراین سرمایه‌گذاری جامع و کافی در حوزه‌ی ارتقای سطح دانش و مهارت‌های نیروی فنی، تا امروز پاشنه آشیل روند تحولات دیجیتالی در صنعت بانکداری کشور بوده است. اما درک همین مساله نیز می‌تواند به شدت مهم و کارگشا باشد.
ما باید به خوبی درک کنیم که بانکداری هوشمند بیش از هر چیز متکی به ظرفیت سرمایه‌های انسانی شکل می‌گیرد و مثل بانکداری سنتی نیز که مثلاً برخورداری از سرمایه‌ی زیاد یا داشتن شعب متعدد بتواند پیشرفت و توسعه‌ی یک بانک را تضمین کند.
بر این اساس، ما در شرکت داده‌پردازی خوارزمی و هلدینگ صاد باید برنامه‌ریزی دقیق و جامعی را در راستای آموزش نیروی انسانی و به‌روزرسانی دانش و مهارت‌های آنان انجام دهیم تا بتوانیم شتاب حرکتی بانک صادرات ایران در راستای تحول دیجیتال، اقتصاد دیجیتال و بانکداری هوشمند را ارتقا دهیم و سرویس‌هایی را به مردم ارایه کنیم که رضایتمندی آنان را به دنبال دارند.
در حوزه‌ی آموزش ما با سه نوع آموزش مواجه هستیم. آموزش اول، آموزش آکادمیک است. بر این اساس، ما باید اقدام به جذب نیروهایی بکنیم که حداقل مدارک دانشگاهی مرتبط با صنعتی که در آن کار می‌کنیم و شاخه‌های مختلف کاری آن را سپری کرده باشند. نوع دوم آموزش، آموزش‌های تعلیمی است. بدین معنا که قبل از آغاز به کار، ما باید نیروهای جذب شده را تحت آموزش‌های خاصی قرار دهیم تا هم با ابعاد مختلف مسئولیت خویش آماده شوند و هم دانش و مهارت‌های ضروری مرتبط با آن را فرا گیرند. دسته سوم آموزش‌ها نیز مربوط به آموزش‌های حین خدمت می‌شود که زمینه‌ساز به‌روزرسانی دانش و مهارت‌های کارکنان، متناسب با روندها و ترندهای جهانی خواهد شد. تنها در صورت تحقق صحیح این سه مرحله آموزش است که می‌توانیم از ظرفیت حداکثری سرمایه‌های انسانی خود بهره‌مند شویم.
خوشبختانه ما در مجموعه‌ی هلدینگ صاد، شرکتی با نام گسترش انفورماتیک ایران داریم که می‌تواند آموزش‌های مورد نیاز را طراحی و پیاده‌سازی کند و بدین واسطه به کل خانواده‌ی صاد، در راستای ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی ارایه سرویس نماید.
اهمیت آموزش مدیران و اصلاح نگاه آنها
اگر بخواهیم با دید کلان‌تر و جامع‌تری به بحث ارتقای سطح فنی شرکت‌های فعال در حوزه‌ی بانکداری هوشمند نظر کنیم، متوجه می‌شویم که آموزش مدیران و اصلاح نگاه آنها نسبت به اهمیت و کارایی بانکداری هوشمند نیز بسیار حائز اهمیت است و باید بر روی آن نیز سرمایه‌گذاری جدی داشته باشیم. ما باید سطح دانش و تفکر مدیران خود را از مسیر آموزش ارتقا دهیم تا بتوانند به درستی برنامه‌های کارآمدی را در حوزه‌ی فین‌تک و بانکداری نوین پیاده‌سازی کنند.
البته آموزش لزوماً از طریق برگزاری کلاس‌های آموزشی محقق نمی‌شود، بلکه ما می‌توانیم از روش‌های متنوعی مثل تولیدمحتواهای متنی و تصویری، پادکست یا حتی برگزاری همایش‌ها و سمینارهای مختلف برای نیل به این مقصود بهره بگیریم که رویداد صادروز، چهارمین سالروز تاسیس هلدینگ فن‌آوری و نوآوری صاد نیز مصداقی از همین رویکرد است. مدیران ما باید با اهمیت و ابعاد مختلف تحول و بانکداری دیجیتال آشنا شوند، بسترها و الزامات آن را بشناسند و در نتیجه، با اصلاح نگرش خود، حمایت‌های لازم را از فرایندهای مربوطه بهبود بخشند.
این نکته را نیز باید عرض کنم که گاه آموزش مدیران می‌تواند از مسیر ارتقای توان علمی و مهارتی کارکنان صورت گیرد. بدین معنا که گاه شما می‌توانید با استخدام یا پرورش نیروهای متخصص، فضایی را برای تولید دانش و اطلاعات کارآمد و روزآمد ایجاد کنید که چرخش آنها در دل یک سازمان می‌تواند به ارتقای دانش و بهبود شناخت مدیران نیز منجر شود.
ما اگر بتوانیم نیروهای کارآمدی را تربیت یا جذب کنیم که به صورت موثر روندها و ترندهای جهانی را رصد و بومی‌سازی می‌کنند، دانشی که از این فرایند در داخل سازمان ایجاد می‌شود، به صورت طبیعی به بهبود نگاه مدیران و در نتیجه ارتقای عملکرد آنها منجر خواهد شد.
بنابراین یکی از درخواست‌های جدی ما از هلدینگ صاد این است که با تقویت فعالیت‌های واحدهایی مثل روابط عمومی و تولید محتواهای جذاب و آموزشی مثل پادکست‌ها، مجلات و … نسبت به همگام‌سازی ذهنیت مدیران خانواده‌ی بزرگ بانک صادرات ایران با ترندهای بانکداری دیجیتال کمک کند.
تشریح وضعیت کنونی شرکت داده پردازی خوارزمی
شرکت داده‌پردازی خوارزمی از قدیمی‌ترین و در عین حال پرافتخارترین اعضای هلدینگ صاد و البته خانواده‌ی بانک صادرات در حوزه آی‌تی است. این شرکت همچنین جزو سابقه‌ترین شرکت‌هایی است که در حوزه‌ی فناوری اطلاعات بانکی فعالیت می‌کند و قدمت آن همپای شرکت‌هایی مثل سداد و به‌سازان است.
داده‌پردازی کار خود را در سال ۷۶ با قدرت آغاز کرد و در مدت زمانی کوتاهی توانست جایگاه ارزنده‌ای برای خود در این حوزه ایجاد کند. اما به مرور بروز برخی مشکلات خاص، باعث کند شدن روند حرکتی این شرکت شد. از جمله مشکلات بزرگ این شرکت در سال‌های گذشته، نداشتن استقلال نسبی در تصمیم‌سازی‌ها بوده است. در واقعیت از ابتدا نگاه بانک صادرات به این شرکت، یک شرکت کاملاً ماموریتی بوده و بدین واسطه شرکت نتوانسته آنچنان که باید و شاید، در مسیر نگه‌داری و جذب نیروی انسانی از یک سو و تولید، توسعه و به روز‌رسانی محصولات جذاب برای بازار اقدام کند.
بنابراین به شکل محسوسی از دهه‌ی ۹۰ به این طرف، روند حرکتی آن شتاب اولیه را از دست داد. امروز شرکت همچنان از نیروی انسانی زبده و شایسته‌ای برخوردار است اما نمی‌توان این واقعیت را کتمان کرد که به دلایل مختلف، بخشی از نیروهای خبره، متخصص و کاربلد این شرکت نیز از خوارزمی به شرکت‌های دیگر در حوزه‌ی فناوری‌های مالی مخصوصاً شرکت‌های خصوصی مهاجرت کرده‌اند. پر واضح است که دلیل اصلی این امر نیز دریافت حقوق و رفاهیات بهتر در شرکت‌های مقصد بوده است.
متاسفانه طبق گزارشی که من در این چند روزه تهیه کرده‌ام، تعداد مهاجرت‌های نیروی انسانی متخصص از شرکت خوارزمی زیاد بوده است و ما باید به سرعت راهی برای وارونه کردن این رویه طراحی کنیم. ما باید با ایجاد بسترها و شرایط مناسب، بحث نگه‌داشت نیروی انسانی را تقویت کنیم که این نیازمند تغییرات قابل قبولی است که بانک صادرات نیز اعمال آنها را از ما درخواست کرده است. البته تحقق این تحولات هم نیازمند حمایت بانک صادرات و هم هلدینگ صاد است.
ضمن اینکه ما باید در این راستا جراحی‌هایی را در سازمان خود اعمال کنیم که به صورت طبیعی با مخالفت‌هایی نیز مواجه خواهد شد. اما تلاش می‌کنیم با فرهنگ‌سازی و ایجاد آگاهی‌های لازم و تبیین اهمیت پویایی نیروی انسانی، میزان این مخالفت‌ها را به کمترین حد ممکن برسانیم. امیدوارم بانک و هلدینگ نیز در این مسیر از ما حمایت کنند تا به سرعت بتوانیم سامانه‌ها و نرم‌افزارهای خود را به‌روزرسانی و مجهز به فناوری‌های نوین مثل هوش مصنوعی کنیم.
مهمترین خواسته‌ی داده‌پردازی از هلدینگ صاد:
راستش را بخواهید درخواست‌های ما از هلدینگ زیاد است. کمترین درخواستی که داریم این است که در کمترین زمان ممکن بستری برای ما ایجاد کنند تا ساختمان و فضای کاری مناسبی را در اختیار بگیریم. ساختمان فعلی هم قدیمی است و هم فضای کمی برای توسعه سرمایه‌های انسانی در اختیار ما قرار می‌دهد. ما باید بدانیم که نسل جدیدی که وارد عرصه کار شده، دید و نگرش متفاوتی نسبت به نسل‌های قدیمی‌تر دارد. بر این اساس، ما باید فضای کاری خود را به سمت فضای کسب‌وکارهای خلاقانه، دانش‌بنیان و استارتاپی سوق دهیم و محیطی مناسب، انگیزه‌بخش، طراوت‌‌انگیز و پویا را ایجاد کنیم که حتی امکان برگزاری سمینارهای آموزشی را نیز در اختیارمان قرار دهد.
در این مسیر هلدینگ باید به ما در پیگیری‌هایی که مربوط به این حوزه و البته دریافت بودجه‌های مورد نیاز است کمک کند. ما هم-اکنون نیروی انسانی خوبی را در اختیار داریم اما این نیرو کفاف پروژه‌های متعدد این شرکت و البته تحقق تحولی که خدمت‌تان عرض کردم را نمی‌دهد. ما مدیریت بالغ بر ۱۰۰ نرم افزار بانکی از جمله برخی امور مرتبط با کور بانکی و چنل‌ها را در اختیار داریم که بسیاری از آنها باید بازطراحی و اصلاح شوند. ضمن اینکه هم‌اکنون برخی از امور مربوط به نرم‌افزارها را نیز برون‌سپاری کرده‌ایم که از نظر بنده، خیلی روند خوبی نیست و خطرات خاص خود را به دنبال دارد.
مهمترین مساله این است که شرکت‌های بیرونی مثل شرکت داده‌پردازی که عضوی از خانواده‌ی بانک صادرات است، ممکن است تعهد لازم را نسبت به سیاست‌ها و حساسیت‌های این بانک نداشته باشند و چه بسا به دلایل مختلف، بخواهند قیمت یا شرایط کاری خود را تغییر دهند. این در حالی است که وقتی یک پروژه برون‌سپاری می‌شود، نیروی انسانی ما اشراف و اطلاعات لازم درباره‌ی آن را نخواهد داشت و در صورت بروز مشکلات، حداقل در کوتاه مدت نمی‌تواند به بهبود شرایط یا رفع مشکلات کمک کند.
بنابراین اگر بخواهیم به شکل حداکثری پروژه‌ها را در داخل شرکت سامان‌دهی کنیم نیازمند جذب نیروهای زبده و کاربلد و توسعه‌ی سرمایه‌ی انسانی است که خودش نیازمند مکان و البته بودجه‌ی مناسب است. ما نیازمند نیروهایی هستیم که این صنعت را به خوبی می‌شناسند و از تجربه و مهارت‌های لازم برای شتاب‌بخشی مجدد به روند حرکتی داده‌پردازی برخوردارند. تنها در صورت آموزش نیروی انسانی فعلی و جذب نیروهای جدید است که می‌توانیم به ارتقای سطح بانک صادرات ایران در حوزه‌ی بانکداری دیجیتال کمک کنیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم محصولاتی مشتری‌مدار به بازار عرضه کنیم و رضایت کامل مشتریان را به دست آوریم.
خوشبختانه بانک صادرات ایران در حوزه بانکداری سنتی از ظرفیت‌های برجسته‌ای برخوردار است. ما بیشترین شعبه را در بین بانک-های کشور داشته‌ایم و تعداد مشتریان‌مان بسیار قابل توجه است. اما اینکه بتوانیم از این ظرفیت در حوزه‌ی بانکداری نوین نیز بهره‌مند شویم نیازمند اصلاح محصولات قدیمی و توسعه‌ی محصولات جدید مطابق با ترندهای جهانی است. پس باید تغییرات زیادی را در سامانه‌های فعلی ایجاد کنیم و افزونه‌های فناورانه‌ی مطلوبی را به آنها اضافه نماییم.
اهمیت کسب استقلال نسبی:
تا یکی دو سال قبل، شرکت خوارزمی علاوه بر بانک صادرات به بانک‌هایی مثل بانک شهر و بانک صنعت معدن نیز ارایه خدمت می-کرد و برخی از محصولات خود را در اختیار آنها نیز می‌گذاشت. اما فقدان امکان نگه‌داشت نیروی انسانی و بروز مشکلاتی در این بخش، باعث شد که این شرایط را از دست بدهیم و حتی در حوزه‌ی ماموریتی خود نیز با چالش‌هایی مواجه شویم. در واقع نیروی انسانی که از شرکت رفته، باعث کم‌رنگ شدن دانش و مهارت در شرکت شده و بدین واسطه بعضاً مدیریت پروژه‌ها نیز از حالت مطلوب خارج شده است.
ما باید این امکان را داشته باشیم که حقوق و رفاهیات خوبی را برای کارکنان خود ایجاد کنیم و ضمناً نیروهای جدید را نیز برای فعالیت در این مجموعه ترغیب نماییم. اما واقعیت آن است که وضعیت نیروی انسانی در شرکت‌های دیگر مخصوصاً شرکت‌های خصوصی نسبت به شرکت‌های تابعه‌ی هلدینگ صاد بهتر است و این یعنی، جذب نیروهای کاربلد به چالشی برای ما تبدیل شده است.
برای رفع این مشکل، ما نیازمند حمایت جدی هلدینگ هستیم. بسیار مهم است که با تقویت بنیه شرکت از نظر سرمایه‌ی انسانی بتوانیم تا حد مطلوبی به سمت استقلال نیز حرکت کنیم. بسیاری از محصولات کنونی ما مشتریان زیادی دارد. ما می‌توانیم به سازمان‌ها و بانک‌های مختلف دیگری هم ارایه خدمت کنیم و بدین واسطه به درآمدزایی شرکت کمک کنیم. اینگونه قدرت‌مان در نگه‌داشت و جذب نیرو نیز باز می‌شود.
اما امروز با چنین شرایط ایده‌آلی فاصله داریم. شرکت در چند ماه گذشته نتوانسته به درستی به مسئولیت‌های ماموریتی خود عمل کند و بدین واسطه بانک نیز از ما رضایت کامل را ندارد. حتی در این مدت بانک، برای انجام برخی نیازهای خود با شرکت‌های دیگر رایزنی کرده که این جزو انتقادات ما به بانک است. بانک باید از داده‌پردازی به عنوان عضوی از این خانواده‌ی بزرگ حمایت کند. عدم حمایت بانک باعث تشدید مشکلات و در نتیجه ناکارآمدی بیشتر می‌شود. به عکس، حمایت بانک و رویکرد صحیح بانک و هلدینگ نسبت به شرکت داده‌پردازی باعث بهبود شرایط و در نتیجه بهبود عملکرد خواهد شد.
استراتژی‌های مدیریت جدید برای ارتقاء عملکرد و جایگاه داده‌پردازی خوارزمی:
بنده پیش از انتصاب به سمت سرپرست شرکت داده‌پردازی، حدود سه ماه با جناب روحانی همکاری داشتم و شناخت نسبی خوبی را از خانواده‌ی صاد و البته شرکت داده‌پردازی خوارزمی به دست آوردم. در این سه ماه در راستای بازمهندسی پلن استراتژی‌های شرکت‌های تابعه هلدینگ کار کرده‌ایم و انشاءالله اتفاقات خوبی پیش‌روی ما قرار دارد.
اولین استراتژی بنده در راستای ارتقای جایگاه داده‌پردازی خوارزمی این است که بتوانم در کمترین زمان، عقب‌ماندگی‌های ایجاد شده در مسیر ایفای مسئولیت‌های ماموریتی را جبران کنم تا کارفرمای اصلی شرکت یعنی بانک از ما رضایت کامل داشته باشد. در این مسیر آموزش پرسنل و جذب نیرو را به صورت جدی مد نظر قرار داده‌ایم تا بتوانیم به سرعت با اعمال تحولات لازم در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری‌ها، زبان‌های برنامه‌نویسی و … بتوانیم برنامه‌ها و نرم‌افزارهای خود را اصلاح و به روز‌رسانی کنیم و روند مهاجرتی را وارونه نماییم.
بنابراین ارتقای سطح دانش نیروی انسانی، اصلاح روندهای کاری و جبران عقب‌افتادگی‌ها، در اولویت مباحث مدیریتی بنده قرار دارد. ما باید کاری کنیم که بانک صادرات از ما رضایت کامل داشته باشد و دیگر به سراغ شرکت‌های دیگر نرود. راهبرد بعدی نیز به‌روزرسانی و اصلاح نرم‌افزارها و مجهزکردن آنها به تکنولوژی‌های جدید مثل هوش مصنوعی است. ساختار اداری و مدیریت این شرکت نیز باید اصلاح شود که بنده به صورت ویژه برای آن برنامه‌ریزی کرده‌ام.
از جمله ما باید به سرعت معضل فقدان واحد روابط عمومی و بازاریابی کارآمد را رفع کنیم. ما باید پورتال‌ها و وبسایت ارزنده‌ای داشته باشیم که دارای جایگاه برتری در موتورهای جستجو باشد. در واقع ما باید ویترین و ظاهر کسب‌وکار خود را نیز اصلاح کنیم و گام‌های موثری در مسیر برندسازی و بازاریابی برداریم.
این مساله یعنی اصلاح و جذاب‌سازی ویترین کاری شرکت، نه تنها باعث می‌شود، بتوانیم مشتریان جدیدی برای محصولات خود داشته باشیم، بلکه بستر مناسبی را نیز برای نگه‌داشت و جذب نیروی برای‌مان فراهم می‌کند.
